Jak zmienić spadkobiercę?

Umiera bliska nam osoba. U notariusza bądź w postępowaniu sądowym uzyskujemy poświadczenie dziedziczenia na zasadach wynikających z ustawy – zwykle stwierdzające nabycie spadku przez najbliższą rodzinę. W miejscu zamieszkania znajdujemy jednak testament sporządzony przez spadkodawcę, w którym do spadku powołuje zupełnie inną osobę niż ta, która została już uznana za spadkobiercę? Co wtedy?

Jak uchylić akt poświadczenia dziedziczenia?

Ustawodawca przewidział wyżej opisaną sytuację. Rozwiązaniem jest złożenie do sądu spadkowego wniosku o uchylenie zarejestrowanego poświadczenia dziedziczenia (w postaci postanowienia sądu lub aktu notarialnego) i przeprowadzenie postępowania spadkowego od początku. W takim postępowaniu sąd otworzy i odczyta testament, odbierze stanowiska stron wraz z zapewnieniem spadkowym i wyda własne postanowienie spadkowe. Stanowi o tym art. 679 kpc. Postępowania tego rodzaju są szybkie – Sąd Rejonowy w Zgierzu realizuje je w terminie 3 miesięcy.

Nie musimy martwić się o sporządzony akt notarialny. Sąd na własną rękę zawiadomi odpowiednie organy o uchyleniu tego aktu.

Czy można testament ukryć?

Art. 928 kc przewiduje trzy przykłady zachowań, które uzasadniają uznanie spadkobiercy za niegodnego, a mianowicie, kiedy spadkobierca:

1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;

2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;

3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Ukrycie testamentu może zatem w prostej drodze prowadzić do uznania tej osoby niegodnej dziedziczenia. Oczywiście aby to zrobić w pierwszej kolejności musiałaby ona dziedziczyć po osobie, która ten testament sporządziła. Nie ma znaczenia, czy spadkobierca działał sam, czy w porozumieniu z innymi posiadaczami pozostałych oryginałów testamentu. Liczy się jego zamiar i czynności, które dokonała.

A co w razie zniszczenia testamentu?

Oprócz wyżej opisanych konsekwencji osoba taka może zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej. Artykuł 276 kk stanowi, że kto niszczy, uszkadza, czyni bezużytecznym, ukrywa lub usuwa dokument, którym nie ma prawa wyłącznie rozporządzać, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Testament jest dokumentem, który podlega szczególnej ochronie. Również jego ukrycie realizuje znamiona czynu zabronionego.

W przypadku zmiany spadkobiercy z ustawowego na testamentowego polecam zapoznać się z terminem zachowku np. w tym artykule.