Należy zacząć od wyjaśnienia w zdecydowanej większości przypadków w momencie zawarcia małżeństwa pomiędzy małżonkami powstaje wspólność ustawowa. Oznacza to, że majątek uzyskany lub zakupiony w trakcie trwania małżeństwa wchodzi w skład wspólnoty – właścicielami są oboje małżonkowie w skali 1 do 1. Nie są oni współwłaścicielami.
Do majątku wspólnego wchodzą w szczególności:
-pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
– dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
– środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
– kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266, 321, 568, 695 i 875);
– środki zgromadzone na koncie OIPE w rozumieniu art. 2 pkt 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1238 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego (OIPE) (Dz. Urz. UE L 198 z 25.07.2019, str. 1) oraz na subkoncie OIPE w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o ogólnoeuropejskim indywidualnym produkcie emerytalnym (Dz. U. poz. 1843) każdego z małżonków.
MAJĄTEK ODRĘBNY
Kodeks rodzinny określa również sytuacje, w których majątek należy traktować jako odrębny, należący wyłącznie do jednego z małżonków. Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Oczywiście mówimy tutaj o sytuacji standardowej, regulowanej ustawowo. Małżonkowie mogą praktycznie dowolnie samodzielnie regulować wspólność ustawową, od całkowitej rozdzielności, po całkowitą wspólnotę bez wyłączeń.
KUPNO NIERUCHOMOŚCI NA JEDNEGO Z MAŁŻONKÓW
W zasadzie nic nie stoi na przeszkodzie aby jeden z małżonków udał się do notariusza i w akcie notarialnym sprzedaży zawarł oświadczenie, że nieruchomość jest nabywana ze środków pochodzących z majątku odrębnego i przez to nieruchomość jest nabywana wyłącznie do jego majątku.
Notariusz powinien zwrócić uwagę, że do aktu powinna być załączone oświadczenie drugiego z małżonków potwierdzających tę wersję – nie jest to jednak oblig. Brak takiego oświadczenia może spowodować jednak poważne utrudnienia w przyszłości. Po ustaniu wspólnoty/małżeństwa drugi z małżonków może kwestionować oświadczenie o pochodzeniu środków użytych do kupna nieruchomości. Brak oświadczenia może być kontrowany wyłącznie przez dowody pochodzenia użytych środków (np. darowiznę na piśmie albo świadków potwierdzających daną wersję). Klienci niestety są święcie przekonani, że skoro sami zarobili środki na mieszkanie, nawet w sytuacji wieloletniego konfliktu z małżonkiem, to mogą swobodnie nimi dysponować. Nie jest to prawdą. Środki te podlegają podziałowi z małżonkiem.
JAK ZMIENIĆ BŁĘDNE OŚWIADCZENIE?
Podważyć zakup nieruchomości do majątku odrębnego można dwojako – w postępowaniu podziału majątku wspólnego, lub poprzez ustalenie treści księgi wieczystej nieruchomości z rzeczywistym stanem prawnym.
Sądy wychodzą z założenia, że fakt zakupu nieruchomości w czasie trwania małżeństwa tworzy niejako domniemanie wykorzystania środków wspólnych. Przez to nabywca będzie musiał udowodnić, że wykorzystał własne środki, co nie zawsze jest proste. Zwłaszcza w przypadku wieloletnich małżeństw, w których do zakupu doszło naście lub kilkadziesiąt lat temu taka osoba będzie na straconej pozycji.
Adwokat Łódź Zgierz – sprawy rodzinne, sprawy cywilne
Kancelaria adwokacka Damiana Grabarskiego prowadzi tego rodzaju postępowania. Na spotkaniu z klientem omawiane są szczegóły sprawy, ze wskazaniem jakie dokumenty i czynności są wymagane dla prawidłowego przebiegu sprawy.
SPRAWY RODZINNE, SPRAWY MAŁŻEŃSKIE, ROZDZIELNOŚĆ MAŁŻEŃSKA, SĄD REJONOWY W ZGIERZU