Przemoc w domu

Nakaz opuszczenia wspólnego domu przez policję w Polsce

Nakaz opuszczenia wspólnego domu lub mieszkania przez sprawcę przemocy domowej to jedna z najważniejszych instytucji mających na celu natychmiastowe zapewnienie ochrony ofiarom przemocy. Wprowadzenie tej regulacji w polskim prawie ma na celu skuteczniejsze przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, poprzez szybkie usunięcie sprawcy z miejsca zamieszkania, niezależnie od jego praw do nieruchomości.

Nakaz ten, wydawany przez policję, ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobom zagrożonym przemocą domową, umożliwiając im spokojne przebywanie w domu, bez konieczności ucieczki do schronisk czy innych instytucji.

Podstawa prawna

Instytucja nakazania opuszczenia wspólnego domu przez sprawcę przemocy została wprowadzona do polskiego systemu prawnego na mocy nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego. Kluczowe przepisy w tej materii znajdują się w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 r. oraz w Kodeksie postępowania cywilnego, który umożliwia szybkie i skuteczne wdrożenie decyzji administracyjnych dotyczących przemocy domowej.

Od listopada 2020 roku policja oraz Żandarmeria Wojskowa zyskały uprawnienie do natychmiastowego nakazania sprawcy przemocy opuszczenia wspólnie zajmowanego domu lub mieszkania, a także zakazu zbliżania się do niego przez określony czas. Decyzja taka może zostać podjęta bez udziału sądu, co znacząco przyspiesza proces izolacji sprawcy od ofiary.

Warunki wydania nakazu

Nakaz opuszczenia domu może zostać wydany w sytuacji, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że dana osoba stosuje przemoc wobec bliskich, a jej dalsze przebywanie we wspólnym miejscu zamieszkania stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia członków rodziny. Policja ocenia sytuację na podstawie:

1. Zgłoszeń ofiary – zarówno w formie interwencji, jak i skarg, które mogą pochodzić od samej osoby pokrzywdzonej, sąsiadów, świadków czy instytucji społecznych.
2. Stan faktyczny w miejscu interwencji – funkcjonariusze, przybywając na miejsce, oceniają sytuację na podstawie dowodów fizycznych (np. ślady przemocy, zniszczenia mienia, stan emocjonalny ofiar) oraz zeznań świadków.
3. Dotychczasowa historia przemocy – w przypadku regularnych zgłoszeń o przemocy domowej policja może działać na podstawie wcześniejszych interwencji.

Proces wydania nakazu

1. Decyzja policji: Funkcjonariusze policji mogą natychmiast wydać nakaz opuszczenia mieszkania oraz zakaz zbliżania się do ofiary na okres 14 dni, jeśli uznają, że istnieje realne zagrożenie dla zdrowia lub życia osób przebywających w domu.
2. Złożenie nakazu: Nakaz zostaje przekazany sprawcy przemocy, który musi natychmiast opuścić mieszkanie, nawet jeśli jest jego właścicielem lub współwłaścicielem.
3. Zakaz zbliżania się: Policja może również nakazać sprawcy zakaz zbliżania się do mieszkania oraz jego bezpośredniego otoczenia (np. w promieniu 100 metrów).
4. Monitorowanie przestrzegania nakazu: Policja ma prawo kontrolować, czy sprawca przestrzega wydanego nakazu. W przypadku jego złamania mogą zostać podjęte dalsze kroki prawne, w tym zatrzymanie sprawcy.

Przedłużenie nakazu

Choć nakaz wydany przez policję obowiązuje przez 14 dni, w uzasadnionych przypadkach ofiara przemocy może wystąpić do sądu o jego przedłużenie. W takich sytuacjach sąd może wydłużyć czas obowiązywania nakazu na dłuższy okres, co daje ofierze możliwość podjęcia działań prawnych, takich jak złożenie wniosku o rozwód, separację, czy uzyskanie ochrony sądowej na dalszy okres.

Ofiara może również złożyć wniosek o tzw. środek ochrony, który pozwala sądowi wydłużyć zakaz zbliżania się i nakaz opuszczenia mieszkania na dłuższy czas, często do momentu rozwiązania sprawy cywilnej czy karnej.

Skutki dla sprawcy przemocy

Sprawca przemocy, który otrzymał nakaz opuszczenia domu, musi go bezwzględnie przestrzegać, nawet jeśli posiada tytuł prawny do lokalu. Niestosowanie się do nakazu może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych, takich jak:

1. Zatrzymanie przez policję: Jeśli sprawca wróci do miejsca zamieszkania przed upływem terminu zakazu lub będzie próbował kontaktować się z ofiarą, może zostać zatrzymany i postawiony w stan oskarżenia.
2. Postępowanie karne: Naruszenie nakazu może skutkować odpowiedzialnością karną, co wiąże się z dodatkowymi sankcjami, w tym możliwością pozbawienia wolności.
3. Długoterminowe konsekwencje cywilne: W przypadku wszczęcia postępowania cywilnego (np. rozwodowego) sąd może uwzględnić wcześniejsze stosowanie przemocy przy orzekaniu o podziale majątku, prawie do opieki nad dziećmi, czy obowiązku alimentacyjnym.

Ochrona ofiar przemocy

Nakaz opuszczenia wspólnego domu przez sprawcę przemocy to istotny krok w poprawie ochrony ofiar. Wcześniej to osoby doświadczające przemocy, a nie jej sprawcy, często musiały opuszczać swoje domy, co powodowało dodatkowe traumy i trudności logistyczne. Nowe przepisy mają na celu odwrócenie tego stanu rzeczy, pozwalając ofiarom pozostać w bezpiecznym środowisku.

Nakaz opuszczenia domu przez sprawcę przemocowego zachowania jest jednym z elementów kompleksowego podejścia do przeciwdziałania przemocy w rodzinie, obok takich działań jak dostęp do schronisk, pomocy psychologicznej i prawnej oraz różnorodnych programów wspierających ofiary przemocy domowej.

Podsumowanie

Nakaz opuszczenia wspólnego domu lub mieszkania wydany przez policję to nowoczesna i skuteczna forma natychmiastowej ochrony ofiar przemocy domowej. Pozwala na szybkie usunięcie sprawcy przemocy z miejsca zamieszkania, co daje ofiarom poczucie bezpieczeństwa oraz możliwość zachowania stabilności życiowej. Dzięki tej instytucji polskie prawo skutecznie wspiera ofiary przemocy, chroniąc je przed dalszymi nadużyciami i zapewniając im narzędzia do obrony swoich praw.

Kancelaria adwokacka Damiana Grabarskiego prowadzi tego rodzaju postępowania. Na spotkaniu z klientem omawiane są szczegóły sprawy, ze wskazaniem jakie dokumenty i czynności są wymagane dla prawidłowego przebiegu sprawy.

Adwokat Łódź, Zgierz – sprawy karne, postępowanie karne