Żądanie uznanie testamentu za nieważny można złożyć wyłącznie w sądzie. W zasadzie odbywa się to w toku jednego z postępowań – o stwierdzenie nabycia spadku, o zapłatę zachowku lub dział samego spadku.
Jaki testament można kwestionować?
Nie ma znaczenia forma samego testamentu, zarówno testament
– ustny
– pisemny
– jak i notarialny
może być kwestionowany.
Wydaje się oczywistym, że testament sporządzony w formie notarialnej będzie najtrudniejszym przypadkiem. Nawet on nie jest jednak „nie do ruszenia”. O ile bowiem notariusz jest zobowiązany zadbać o to, żeby osoby składające oświadczenia woli były świadome i działały swobodnie, bez przymusu, tak zdarzają się przypadki, w których sądy uznają notariuszy jako osoby niewykształcone w kierunku medycznym, a tym samym niepotrafiące rozpoznać przypadki chorób uniemożliwiających skuteczne sporządzenie testamentu. Należy pamiętać, że spisanie testamentu zajmuje zwykle kilkadziesiąt minut, w trakcie których notariusz dokonuje rozpytania osoby testującej – zwłaszcza osoby starszej. Obserwuje (a przynajmniej powinien) również jej zachowanie w trakcie wykonywania czynności notarialnych. W przypadku zauważenia, że osoba te nie jest świadoma miejsca bądź okoliczności, w jakich się znajduje notariusz powinien odstąpić od dalszych czynności. Zdarza się jednak, że osoba testująca jest w trakcie remisji choroby bądź jej przypadek polega na tym, że wydaje się wykonywać czynności normalnie, w tym odpowiadać na szczegółowe pytania, by jednocześnie być w błędnym przekonaniu co do okoliczności, w których się znajduje. W takim przypadku notariusz może być w mylnym przekonaniu o tzw. swobodzie testowania.
Co zrobić aby podważyć testament?
Aby podważyć złożony testament należy podnieść w postępowaniu sądowym zarzut nieważności testamentu. Zwykle będzie ona powiązany z chorobą osoby testującej, która ogranicza jej swobodną decyzyjność. Podstawą nieważności może być również działanie pod groźbą lub innym przymusem – zdarza się to jednak rzadko.
Aby sąd ustalił nieważność testamentu w oparciu o chorobę testatora nie wystarczy ustne zapewnienie, że dana choroba u niego występowała. Koniecznym jest powołanie świadków, którzy potwierdzą słowa osoby kwestionującej testament i opiszą zachowanie zmarłej. W przypadku leczenia bądź hospitalizacji takiej osoby wymaganym jest zwrócenie się do placówek szpitalnych celem zgromadzenia dokumentacji medycznej, którą następnie przeanalizuje biegły. Specjalista opisze jak dana choroba oraz brane z jej powodu medykamenty miały wpływ na umysł testatora. Można uznać, że to właśnie on ma decydujące słowo w zakresie stanu zdrowia osoby zmarłej. Jego opinia winna być zatem szczegółowa i nie budząca absolutnie żadnych wątpliwości. Niestety często opinie wydawane są w sposób pobieżny i niezrozumiały nawet dla samego sądu, a mimo to całkowicie bezkrytycznie kieruje się on płynącymi z niej wnioskami. Zadaniem pełnomocnika jest działanie mające na celu obronę bądź atak takiej opinii.
Ważne!
Należy pamiętać, że niezdolność do testowania musi być wykazana na dzień sporządzenia testamentu. Może dojść zatem do sytuacji, w której dosłownie dwa miesiące wcześniej i dwa miesiące po sporządzeniu testamentu osoba nie będzie mieć zdolności do sporządzenia ważnego testamentu, natomiast w danym okresie dojdzie do remisji choroby i taki testament będzie jednak ważny. Na takie pytania musi jednak odpowiedzieć właściwy biegły.
Jakie inne podstawy nieważności testamentu?
Testament może okazać się nieważny również z uwagi na błędy formalne, np. brak czytelnego podpisu, sporządzenie testamentu na komputerze, sporządzenie innego testamentu w późniejszym okresie. Tu również może w nieoceniony sposób przydać się pomoc profesjonalnego pełnomocnika. O ile bowiem sąd winien podejmować działania z urzędu, tak może on nie zauważyć, bądź pominąć kwestie istotne dla strony postępowania.
Przebieg postępowania?
Postępowanie, w którym dojdzie do kwestionowania testamentu jest czaso i pracochłonnym. Należy się przygotować na co najmniej dwuletnią sądową batalię, w której słuchane są wszystkie bliskie osoby testatora, gromadzona i analizowana jest dokumentacja medyczna, przesłuchiwany jest biegły. W takcie postępowania wymieniane są pisma procesowe, w których ma zostać zawarte konkretne stanowisko wraz z wnioskami dowodowymi.
Adwokat Łódź Zgierz – sprawy spadkowe, sprawy cywilne
Kancelaria adwokacka Damiana Grabarskiego prowadzi tego rodzaju postępowania. Na spotkaniu z klientem omawiane są szczegóły sprawy, ze wskazaniem jakie dokumenty i czynności są wymagane dla prawidłowego przebiegu sprawy.
SPRAWY SPADKOWE, SPADEK, ZACHOWEK, WYDZIEDZICZENIE, TESTAMENT, SĄD REJONOWY W ZGIERZU
Zachęcam do kontaktu.